Bij de Samaritaan (les Musées)

Er was eens een jongeman die op één van de pilaren van de Pont Neuf onder een oude rode parasol stropdassen begon te verkopen. De prijzen schreeuwend van zijn koopwaar bracht hij zijn spulletjes aan de man. Al snel kreeg hij zoveel succes dat hij genoeg geld bij elkaar had om een echt winkeltje te beginnen in een straat vlakbij de brug.Het lijkt het begin van een sprookje en in zekere zin is dat ook zo.

De jongeman uit het verhaal heette Ernest Cognacq en zijn winkeltje in stropdassen zou binnen 30 jaar uitgroeien tot een van de grootste warenhuizen van Parijs. Aan de boorden van de Seine verrees een reusachtig gebouw in Art Nouveau stijl. Hij noemde de winkel ‘La Samaritaine’ (de Samaritaan). Heel Parijs wist: ‘Je vindt alles bij La Samaritaine!’.Ernest Cognacq trouwde met een jongedame die Marie-Louise Jay heette. Dankzij de rijkdom die het warenhuis hun bracht, konden ze een eigen kunstcollectie opbouwen. Het tweetal was voornamelijk geïnteresseerd in 18e eeuwse kunst in Rococostijl en kocht schilderijen, beelden en meubels uit deze periode. Ook richtte hij verschillende liefdadigheidsstichtingen op.

Na de dood van het tweetal kwam de collectie in handen van de staat en sinds 1990 stelt de gemeente Parijs de verzameling tentoon in een 16e eeuws herenhuis in de Marais. Ik nam deze week de tijd om eens een kijkje te gaan nemen tussen de vergulde kandelaars en de frivole schilderijen van deze Franse warenhuisbaron.

De verzameling is verdeeld over drie verdiepingen van het grote gebouw. De grootste meesters van de Rococo zijn allemaal vertegenwoordigd. Ik zie de Venetiaanse stadsgezichten van Canaletto en Guardi, de mythische doeken van Boucher en Tiepolo, de ondeugende schilderijen van Fragonard, de pasteltekeningen van De La Tour en de portretten van Lawrence en Reynolds.

Het wordt allemaal nog mooier als ik de volledig ingerichte salon en slaapkamer bereik. Deze kamers zijn van top tot teen in 18e eeuwse stijl vol met sierlijke meubels, kroonluchters, rijk gedecoreerde vloerkleden en warm behang. Het is de stijl zoals die ook aan het hof van Koning Lodewijk XV geweest moet zijn. Even wil ik in het met groen en goed beklede bed gaan liggen. Maar een streng kijkende suppoost weerhoudt me hiervan.

Dus loop ik weer verder om het prachtige keramiek te bezichtigen of de vele uitgestalde miniaturen. Stuk voor stuk voorwerpen die heel klein zijn, maar toch ongelooflijk rijk aan detail. Je kan je bijna niet voorstellen dat dit handgemaakt is, zo precies en minuscuul zijn schilderingen.
Nog een verdieping hoger zit de tentoonstellingsruimte vlak onder het dak en kan je de houten balken zien lopen. Er heerst een intieme sfeer en hier worden beelden tentoongesteld. Het is een van die zalen waarin de constructie van dit 16e eeuws gebouw ten volste tot zijn recht komt.

De hele collectie straalt een vrolijkheid uit zoals deze alleen maar in de rococokunst te vinden is. Lichtvoetige onderwerpen en vrolijke kleuren toveren een lach op het gezicht van iedere bezoeker. Juist daarom wilde Ernest Cognacq zijn collectie met heel Parijs delen en stond in zijn erfenis dat hij een museum wilde dat de naam van zijn vrouw zou dragen.

Het gaat er niet om wie je bent, maar het gaat erom wat je doet, zo stelt het verhaal van de Samaritaan. Ooit stond er een pomp bij pilaar 8 van de Pont Neuf die water water uit de Seine de stad inpompte. Op dit gebouw stond een beeld van de Barmhartige Samaritaan. Het was bij deze pilaar dat Ernest Cognacq zijn handeltje begon. Cognacq zou zelf altijd een Samaritaan blijven.

Musée Cognacq Jay
8 rue Elzévir, Metro Saint Paul
Dagelijks geopend van 10.00-18.00, maandags gesloten.
Entreekosten : Gratis (met uitzondering van tijdelijke tentoonstellingen)

Iedereen kent wel het Louvre, Centre Pompidou en Musée d’Orsay, maar Parijs heeft nog zoveel meer te bieden. Wekelijks werp ik een blik op de talloze andere musea die óók de moeite waard zijn! In de serie ‘les Musées’ toon ik de ongekende diversiteit van de Parijze musea. Hier vind je een overzicht van alle artikelen in deze serie.