Wat zijn de vijftig kernkunstwerken uit de Nederlandse kunstgeschiedenis? KunstVensters gaat de uitdaging aan en selecteert iedere twee weken een belangrijk schilderij, beeld, foto of voorwerp. Van de prehistorie tot nu in 50 kunstwerken om te onthouden!
Vandaag gaat een langgekoesterde wens in vervulling. KunstVensters start een canon van 50 onmisbare kunstwerken van 50 Nederlandse kunstenaars. 50 vensters waarin een overzicht wordt gegeven van de ontwikkeling van de Nederlandse kunst vanaf de prehistorie tot aan nu. Ieder artikel zal stil staan bij kunstenaars, ontwikkelingen, geschiedenis, musea en nog veel meer!
Canons
Nederland heeft een geschiedenis van canons. Sinds de samenstelling van de Canon van Nederland, waar de Nederlandse geschiedenis in 10 tijdvakken en 50 thema’s werd opgedeeld, zijn talloze lokale en thematische canons ontstaan. Op kunstgebied stelden wij tussen 2011 en 2016 de Canon van de Moderne Kunst samen. CODART stelde recent een canon samen van de 100 belangrijkste kunstwerken uit Nederland en Vlaanderen tussen 1350 en 1750. Maar een overzicht van de gehele Nederlandse kunsthistorie bestond nog niet.
De Canon van de Nederlandse kunst zal aansluiten bij de Canon van Nederland, door dezelfde tijdvakken te hanteren. Ook zullen we gelijktijdig een serie van 10 artikelen over de Nederlandse Geschiedenis publiceren (1 per tijdvak), waarin we dwarsverbanden leggen tussen de kunst en de geschiedenis en verwijzen naar de Canon van Nederland en de Canon van de Nederlandse kunst.
Wat is een Nederlandse kunstenaar?
Bij het selecteren van 50 kernkunstenaars moet je onvermijdelijk keuzes maken. Er vallen altijd kunstenaars af, die ook een plekje verdiend hadden. De Canon zal daarom bestaan uit 50 thematische artikelen, waarin we naast de geselecteerde kunstenaar ook aandacht hebben voor tijdgenoten en algemene ontwikkelingen in de Nederlandse kunst. Bijvoorbeeld: het venster over Johannes Vermeer is een goede aanleiding om over de genre schilderkunst te schrijven en ook collega’s Pieter de Hooch en Gabriël Metsu te noemen.
Kunstwerken worden dus in context geplaatst van een thema. Ook zullen we aangeven in welke musea de geselecteerde kunstenaar te zien is. We doen dit door 1 museum per venster uit te lichten. Er ontstaat zo ook een overzicht van de 50 belangrijkste kunstmusea van Nederland!
Selectie
Moeilijk was de vraag: Wat is een Nederlandse kunstenaar? Er zijn kunstenaars in Nederland geboren, die nooit in Nederland werkzaam zijn geweest omdat ze op jonge leeftijd naar andere landen verhuisd zijn. Ook zijn er kunstenaars uit het buitenland, die vrijwel hun gehele leven in Nederland hebben gewerkt. Bij de Canon van de Nederlandse Kunst is nu gekozen voor kunstenaars die in Nederland werkzaam zijn geweest. Willem de Kooning en Kees van Dongen vallen hierdoor buiten de boot, maar we proberen op andere manieren aandacht te besteden aan hun werk.
Diversiteit
Bij de selectie is rekeningen gehouden met diversiteit op het gebied van tijdsvakken, kunstvormen en makers. Zo zijn 32 mannen en 15 vrouwen opgenomen in de Canon (de overige werken hebben een onbekende maker). Er is naar gestreefd om zo meer aandacht te hebben voor kunst van vrouwelijke kunstenaars, dan in de meeste overzichten. Na 1900 is de verhouding man-vrouw in de canon 50%-50%.
Ook proberen we aandacht te hebben voor dwarsverbanden in de Canon. Zo zijn bijvoorbeeld portretkunst, landschapskunst, design en het dagelijks leven belangrijke thema’s in de Nederlandse kunst. In verschillende tijdsperioden zijn er kunstenaars met deze onderwerpen bezig geweest. Het is leuk om dit te benoemen en op de ontwikkeling van deze thema’s te wijzen.
Iedere twee weken zullen we een nieuw venster in de Canon van de Nederlandse kunst op de website plaatsen. De uiteindelijke lijst van 50 kunstenaars zal niet vooraf worden gepresenteerd, zodat het een verrassing blijft wie is opgenomen in het overzicht. Vandaag starten we met venster 1: het Mannetje van Willemstad!
Update december 2023: Na drie jaar is dit project daarmee compleet! De komende maand vieren we de Nederlandse kunst met extra artikelen, terugblikken en een prijsvraag. Lees snel alle vensters in de Canon van de Nederlandse Kunst of de feiten en cijfers!
Mijn dank gaat naar Toos van Holstein voor haar kritische blik bij de selectie van de werken.
Ik ben heel benieuwd.
Alhoewel ik Belgische ben, kijk ik er heel erg naar uit. Ik ben een grote fan van Vensters en volg jullie site al zeer lang.
Denise Cuvillier
Bedankt voor deze enthousiaste reactie! Misschien moet ik ook maar eens gaan nadenken over een Belgische canon 😉
Heel erg leuk! Op het moment ben ik bezig met een Facebook album over Jan van Scorel. Hopelijk denk je ook aan hem. het is een vind ik leuk pagina. Veel succes